Archief van
Categorie: Taart

De (originele) appel tarte van de zusters Tatin

De (originele) appel tarte van de zusters Tatin

Niet de kalender bepaalt wanneer de lente echt is begonnen in onze tuin. Wij weten het zeker als aan de bijna kale appelboom bloesems verschijnen. Niet heel lang goed zichtbaar want meteen daarna komen al de nieuwe bladeren. Het wachten op de eigen appeloogst is weer begonnen. Met de bloesems komt ook altijd de neiging om appeltaart te maken. Pavlov.

Een speciale taart met appels komt uit Frankrijk, oorspronkelijk uit het dorpje Lamotte-Beuvron in het Loiredal. Volgens de overlevering in 1889 bij toeval ontstaan in het restaurant van de Tatin zusters, Caroline and Stephanie. Het bijzondere, zoals altijd wordt gemeld, is dat het een omgekeerde taart was en is; het deeg ligt in de oven bovenop in plaats van onderop. Dat is geen uitvinding van de Tatin zusters. De streek waar Lamotte-Beuvron ligt, Sologne, was al ruim daarvoor bekend op zijn omgekeerde fruittaarten. Naar verluidt noemden de zusters hun taart ook Tarte Solognote.

De taart werd buiten Solognote in 2 stappen beroemd. In een 1e stap werd hij aangeprezen door de beroemde Parijse restaurantrecensent Curnonsky, die in de jaren 20 van de vorige eeuw in zijn reisgids de beroemde appel- of peertaart aanprees. In een 2e stap werd de taart als La Tarte des Demoiselles Tatin op het menu gezet van het fameuze restaurant Maxim’s de Paris. Slechts 2 stappen hebben ervoor gezorgd dat elk omgekeerd taartje nu met tatin wordt aangeduid. De originele tarte tatin is nu wel een van de beroemdste Franse desserts.

Welke appels de Tatin zuster gebruikten is onbekend. Het Loiredal geldt wel als de Tuin van Frankrijk en telt vele boomgaarden met vele appelsoorten. Ze zullen hebben gebruikt wat voorhanden was. Na ruim 130 jaar zijn er nu ontelbare varianten van de taart. Een standaard recept kent slechts 4 ingrediënten. Appels uiteraard, suiker en boter voor de karamelsaus, en deeg. Soms wordt er nog bloem toegevoegd.

Over het deeg bestaat onenigheid. 1 school houdt vast aan bladerdeeg, de andere school aan korstdeeg. Wij behoren tot beide scholen. Als je de taart slechts gedeeltelijk opeet en nog voor een deel tot de volgende dag wil bewaren, dan trekt er vocht in het deeg. Daar kan bladerdeeg niet zo goed tegen als korstdeeg. Direct alles opeten: bladerdeeg. De taart deels later opeten: korstdeeg.

Hier 2 soorten appels gebruikt, een zoete appel en een zure appel. Dat zorgt voor wisselende smaken.

Lees Meer Lees Meer

Rijsttaart met lemoncurd

Rijsttaart met lemoncurd

Ik maak graag dingen ik niet ken. Maar één ding maak ik eigenlijk zelden: een taart, net zoals een cake. Voor alle Westerse zoete taarten en cakes op dit blog is BroeR verantwoordelijk. Niet dat ik het niet lust, maar noem het een gezonde zelfbeheersing. Net zoals ik geen koekjes bak of zelfs maar koop. Af en toe maak ik mijn tantes walnotenkoek, als de walnoten weer van de bomen vallen. Het is een oud recept, maar het doet het goed bij gezondheidsadepten, maar persoonlijk noem ik het een lekkere caloriebom.

Iets wat al lang op mijn te-maken-lijstje stond, was rijsttaart. Vooral omdat ik nu eenmaal verzot ben op rijst. Vervolgens was het kwestie van wachten op de juiste gelegenheid. En onlangs diende die zich aan, nl. de verjaardag van een 11-jarige. Waarmee zich een nog uitdaging aandiende: de taart mocht geen gluten bevatten. Met rijst is dat natuurlijk geen probleem, maar voor de bodem had ik in eerste instantie toch echt een dun biscuitdeeg in gedachten. Na even zoeken bleek een taart zonder deeg of zelfs bodem helemaal geen probleem te zijn.

Een rijsttaart zonder deeg bestaat uit eieren, vanille, saffraan, boter, suiker, melk en natuurlijk rijst. Maar wat voor rijst? Dessertrijst? Dat lijkt mij geen rijstsoort, maar een commerciële benaming. Dessertrijst wordt ook gebruikt voor rijstepap, waarin de structuur van rijst niet echt herkenbaar meer is. Maar dessertrijst viel af, ook omdat ik geen rijst koop in een muffe kartonnen verpakking. Ketanrijst (kleefrijst) of risottorijst leken mij een prima alternatief.

Ik koos voor Arborio rijst, een licht klevende rijst uit Italië met grote, bijna ronde, korrels die veel vocht opnemen, maar van binnen wel een beetje stevig blijven. Ik had ook kunnen kiezen voor Carnaroli, met iets grotere en langere korrels, maar ook een wat natter resultaat. Voor een rijsttaart leek mij dat minder geschikt, in ieder geval voor een eerste poging, want dan zou meer bindmiddel (ei) nodig zijn om te voorkomen dat mijn rijsttaart niet stevig genoeg zou worden. Een experiment.

Lees Meer Lees Meer

Kadayif – Turkse deegslierten met custard

Kadayif – Turkse deegslierten met custard

Mijn ogen bepalen regelmatig wat ik ga eten. Als ik dingen zie die ik niet ken, dan is de kans groot dat ik het even later afreken bij de kassa. Thuis zoek ik dan wel uit wat ik er mee kan maken. Een tactiek die tot verrassende resultaten kan leiden. En eerlijk is eerlijk, ook niet altijd goed uitpakt. Vooral in een Chinese toko is het aan te raden om toch eerst even uit te zoeken waar het voor bedoeld is, aangezien niet alles is om te eten of gewoon niet mijn smaak is. Zo vind ik bittermeloen er echt geweldig uitzien, maar jammer genoeg vind ik het echt niet lekker. Ook Chinese kruiden zijn niet altijd bedoeld om te eten, maar hebben soms een (semi-)medicinaal doeleinde. Door schade en schande wordt men wijs heet dat.

Met deegwaren is het echter vaak wel duidelijk wat de bedoeling, alleen is het nog wel even uitzoeken wat je er allemaal mee kan doen. In de winkel bedacht ik gelijk al wat ik met taze kadayif wilde maken, namelijk taartjes in mijn muffin-bakvorm.

Kadayif wordt vooral gebruikt om künefe of kanafeh te maken, een dessert van deeg gevuld met kaas, overgoten met siroop en bestrooid met stukjes pistachenoot. Ik besloot daarentegen mijn vormpjes te vullen met custard. Het experiment kon beginnen.

Lees Meer Lees Meer

Alternatieve appeltaart met havermout en noten

Alternatieve appeltaart met havermout en noten

Onze appelbomen staan weer in bloei. En sommige appelbloesems zijn al weer verdwenen en de vruchtbeginsels zijn heel kleine vruchtjes geworden; de appels komen er weer aan. En dat zet dus een gedachtentrein in gang: appelbloesems → appelvruchtjes → appels → appeltaart. Een onmiskenbaar Pavlov effect in werking. Er moest een appeltaart worden gemaakt, en wel onmiddellijk.

In 1978 heet het ‘appeltaart uit de alternatieve keuken’. Het was toen tenslotte nog maar één jaar geleden dat de eerste Tip verscheen. Geleerd hoe je het moet maken via een op uitnodiging bijgewoonde kookles van de Huishoudschool, een nu verdwenen schooltype uit de verzuilingstijd. Het recept is al die tijd op papier bewaard gebleven en na vele jaren weer eens uit het mapje gehaald.

De appeltaart heet alternatief omdat het naast appel ook ingrediënten bevat die je normaal gesproken niet zo gauw in een Nederlandse appeltaart zult vinden.

Nog een tikkeltje alternatiever gemaakt door de voorgeschreven rozijnen te vervangen door pecannoten en de specerijen, waaronder fijngemalen kruidnagels, te vervangen door de complexe smaak van piment.

Men moet altijd even wennen als men een stukje appeltaart proeft, omdat deze zo anders is dan wat men verwacht. En toch: echte appeltaart.

Lees Meer Lees Meer

Royal cheesecake uit 1390:
Tart de Bry

Royal cheesecake uit 1390:
Tart de Bry

Het manuscript Forme of Cury A Roll of Ancient English Cookery is samengesteld door de Master-Cooks van de Engelse koning Richard II rond 1390. Dat staat tenminste in de boekversie uit 1780 [1], gepubliceerd door Samuel Pegge voor Gustavus Brander, toenmalig curator van het British Museum. Of het echt door die meester-chefs is geschreven is niet meer te achterhalen. Het veelvuldig gebruik van exotische ingrediënten en kruiden lijkt wel te duiden op eters uit de betere klassen zo niet uit de allerhoogste klasse: gerechten voor de koning, zijn hofhouding en de vele gasten.

De belangrijkste manuscripten van The Forme of Cury worden heel wetenschappelijk Manuscript A, B, H en M genoemd. Manuscript A is te vinden in de British Library en is degene die in boekvorm is verschenen in 1780. Het bevat 196 recepten. Manuscript B is een beschadigde rol in de Pierpont Morgan Library van New York en bevat 180 recepten. Manuscript H, British Library MS Harley 1605/3, bevat 133 recepten. En Manuscript M, in The John Rylands University Library van The University of Manchester, bevat 194 recepten.

Eén van de oude recepten in The Forme of Cury is voor Tart de Bry, een Engelse cheesecake uit de 14e eeuw of eerder. Een cheesecake met een verhaal.

Want wat betekent Bry en wat is chese ruayn, de kaas die wordt genoemd in het recept? Als we dat kunnen achterhalen dan hebben we koninklijk eten binnen handbereik.

Lees Meer Lees Meer

Appeltaart met Deventer Koek en notenbodem

Appeltaart met Deventer Koek en notenbodem

In de oude internet blurbs voor het alleraardigste ‘Deventer Kookboek’ dat eind 2014 verscheen staat een melding van klassieke appeltaarten van de studentes van de Rijkslandbouwhuishoudschool Nieuw-Rollecate in Deventer. Maar het recept van die klassieker staat niet in het boek. Is er geen recept? Bestaat er wel een Deventer appeltaart?

De titel ‘Deventer Kookboek’ moet je ook wat ruim interpreteren. In het boek staat bijvoorbeeld een recept uit het oud Romeinse kookboek Apicius. Deventer is weliswaar een van de vijf oudste steden van Nederland, maar pas vanaf de 8e eeuw wordt de plek waar Deventer ligt bewoond. Het boek bevat ook een recept voor erwtensoep met als motivatie dat deze in de Middeleeuwen zeker ook in Deventer werd gegeten. Liever had ik meer recepten gezien uit het kookschrift van de familie Kronenberg uit 1880, dat naar verluidt bijna 200 recepten bevat en is gearchiveerd in de Deventer Athenaeumbibliotheek.

Gelukkig bevat het boek voldoende recepten en historische informatie die wel een duidelijke verbinding hebben met Hanzestad Deventer, Dèmpter volgens het lokale dialect. Onder andere de kruidenthee en de gevulde piepkuikens die Erasmus nuttigde, de stokvis die verantwoordelijk is voor de bijnaam van Deventenaren, en ook kruudmoes, knieperkes, balkenbrij, én de beroemde Deventer Koek worden besproken.

Deventer Koek is een kruidkoek, gemaakt van roggemeel, honing, water, gekonfijte sinaasappelschil, en kruiden en specerijen. Waarschijnlijk kruiden en specerijen zoals kaneel, gember, nootmuskaat, kruidnagel en kardemom. ‘Waarschijnlijk’ omdat het recept nog steeds geheim is. Kruiden die wel goed passen in een appeltaart.

Een Deventer appeltaart?

Lees Meer Lees Meer

De ik-lijk-op-een-pizza hartige aardappeltaart

De ik-lijk-op-een-pizza hartige aardappeltaart

Eerder schreef ik over de Schotse tattie scones en mijn gedachte om daar een taartbodem mee te maken, belegd met vegetarische ingrediënten. Ik was daar natuurlijk niet origineel mee, die gedachte had ik opgedaan op de Britse eilanden. En een paar jaar geleden werd er op de BBC een aardappeltaart met mosterd, prei en paddenstoelen gemaakt in het programma Great British Food Revival. Een lekkere vegetarische variant is er dus al, ik ga dan maar op voor een niet-vegetarische variant.

De bodem is gekozen, nu de topping nog.

Een eenvoudige Italiaanse pizza doet het bij ons altijd goed. Een dunne knapperig bodem van deeg, simpel belegd met tomatensaus, prosciutto ham en rucola sla. Dat beleg wordt de basis van de topping.

Van twee walletjes eten: een hartige taart met gebakken aardappelbodem en een Italiaanse topping.

Lees Meer Lees Meer

Soufflé gehakt taart met randen van spek

Soufflé gehakt taart met randen van spek

Voor een soufflé zijn luchtbelletjes in het beslag onontbeerlijk. Als in de oven de lucht wordt verhit gaan de moleculen sneller bewegen en duwen ze vaker en harder tegen de wanden van beginnende luchtbelletjes. Dit maakt die luchtbelletjes echter maar een klein beetje groter. Niet voldoende voor een geslaagde souflé.

Wat wel voldoende is om de luchtbelletjes echt groter te maken is vocht. Boven de 100°C verdampt het water in het beslag en komt de waterdamp in de luchtbelletjes. Nog meer moleculen in dezelfde kleine ruimte die harder gaan bewegen en tegen de elastische wanden duwen. De wanden moeten wel wijken en het resultaat is grotere bubbels. So far so good.

Maar dan de teleurstelling als de zo mooi gerezen soufflé meteen uit de oven in elkaar ploft, nog voor deze op de tafel staat. Dat een hoge soufflé na vijf of hooguit tien minuten inzakt is normaal. Eenmaal buiten de oven verdwijnt een deel van de warmte uit de soufflé, eten koelt nu eenmaal af. Minder warmte is minder energie en de luchtmoleculen in de luchtbelletjes gaan minder snel bewegen: de luchtdruk in de bubbeltjes daalt. En zo sterk zijn de wanden van ei nu ook weer niet. Blijft de soufflé toch langer goed dan zijn er vast verstevigers gebruikt zoals zetmeel (maizena), of iets dergelijks.

In het begin van de baktijd draperen de bovenste spekreepjes zich op de rand van de nog lage vulling. Dat zie je terug aan de bovenkant van de afgebakken soufflé. De spekrepen worden door het rijzen wel teruggeduwd tegen de zijkant maar in het spekvrije midden hebben de luchtmoleculen veel meer vrijheid om de massa omhoog te duwen. Het uiterlijk krijgt daarmee iets rustieks.

Vrijwel alle recepten kloppen de eiwitten stijf, apart van de eierdooiers. Doe ik dit keer niet. De keerzijde: zeker binnen 5 minuten opeten. Is in dit geval geen straf volgens de tafelgenoten.

Lees Meer Lees Meer

Broccoli bloemkool taart met croissant deeg en echte rookworst

Broccoli bloemkool taart met croissant deeg en echte rookworst

Met de introductie van Tip: Vakblad voor Thuis in januari 1977 veranderde culinair Nederland, in ieder geval in ons huis. Wij aten ineens met veel meer variatie en met heel veel nieuwe ingrediënten. Paprika’s, knoflook en olijfolie bijvoorbeeld kochten we omdat Tip het in de recepten voorschreef. Recepten met duidelijke stap-voor-stap instructies, begeleid door foto’s van het eindresultaat en informatie over bereidingstijden en calorieën. Er was alleen nog wel heel veel ruimte voor ‘dames-rubrieken’. De doelgroep was daarmee duidelijk: de Tip was niet voor mij bedoeld.

Toch heb ik veel geleerd van de recepten uit de Tip. Bijvoorbeeld dat je gewoon zelf bepaalt wat je in een hartige taart stopt.

Al in 1982 waren er genoeg Tip recepten om drie boekjes te laten verschijnen, met pagina grote foto’s van het eten: 85 Goedkope Hoofdgerechten, 80 Hartige Taarten en 70 Feestelijke Hoofdgerechten. In 80 Hartige Taarten vind je recepten voor gehakt- en spektaarten, pizza’s, pannekoektaarten (nog zonder meervoud-n), ragouttaarten, vistaarten en maar liefst 21 recepten voor vegetarische taarten. De recepten zelf worden gegeven in korte, bijna telegram-achtige zakelijke zinnen zonder enige frivoliteiten.

Ingrediënten voor de Tip recepten komen nog wel veel uit pakjes uit de winkel: diepvries bladerdeeg, pak witbroodmix, pak instant pizza, pak pannekoekmix, potje kersen op sap, zakje instant aardappelpuree. Avontuurlijk koken is mooi, maar het moet in die jaren nog wel (gedeeltelijk) uit pakjes komen.

Croissantdeeg zelf maken kost veel tijd, dus deze keer deeg uit een pak, in de traditie van de Tip. Verdere ingrediënten zijn bepaald door wat we in huis hadden, op de rookworst na.

Lees Meer Lees Meer

Italiaanse torta met mozzarella, ham en yoghurt

Italiaanse torta met mozzarella, ham en yoghurt

Italië staat bekend als pasta land maar vooral in de berggebieden van Noord-Italië werd vroeger veel vaker een torta dan een pasta maaltijd gegeten. De vele tarwe die nodig is voor pasta groeit niet zo goed in de bergen, vandaar.

Er zijn inmiddels ongelooflijk veel verschillende soorten hartige cakes, taarten en quiches in Italië. En ze werden ook steeds complexer. Zo bestaat bijvoorbeeld de torta pasqualina uit de stad Ligurian uit maar liefst 33 laagjes deeg en vulling.

Dit recept is wat simpeler. Twee hartige deeglagen en daartussenin één hartige laag vulling.

Door het gebruik van buffelmozzarella, Parmezaanse kaas en Italiaanse ham is deze torta een mix van ingrediënten uit verschillende Italiaanse regio’s.

Lees Meer Lees Meer