Bannock is een oude, platte broodsoort. Al voor het jaar 1000 bekend. Het werd vroeger voornamelijk gemaakt in wat nu Schotland, Ierland en Noord-Engeland heet. Van haver en gerst, dat groeit in Schotland veel gemakkelijker dan tarwe. In Schotland oorspronkelijk gebakken op een bannock stane, een platte wat rond stuk zandsteen die direct in het vuur werd gelegd. Later werden ze gebakken op een griddle, een platte ijzeren pot die boven een open vuur werd geplaatst. Tegenwoordig is een pan of oven standaard.

Vroeger werden er tijdens de overgangen van de verschillende jaargetijden verschillende soorten bannocks gemaakt. Het is ook goed mogelijk dat bannocks werden gebruikt als broodbord; een stevig en eetbaar bord van brood. Op dat broodbord lag dan de rest van je maaltijd. Bij armere mensen werd het broodbord opgegeten. Bij rijke mensen werd het na de maaltijd als veevoer gebruikt of aan de armen gegeven. Pizza is een voorbeeld van een broodbord in moderne tijden. Ook rijke mensen eten tegenwoordig hun broodbord op.

Tegenwoordig wordt bannock veel gemaakt met bloem en een rijsmiddel. Met baking soda en karnemelk lijkt het dan heel erg veel op Ierse soda brood, alleen platter. Met bakpoeder is het meer een platte ronde scone die eenmaal uit de oven in stukken wordt gesneden. Er zijn nu ook veel speciale versies met lokale variaties. Bijvoorbeeld in Selkirk, Schotland, wordt een versie gemaakt met rozijnen, de Selkirk bannock.

Terug naar de bron. Ongerezen bannock brood. Bannocks van havermout.

Als je een mooie ronde bannock wilt die alleen van havermout is gemaakt, dan heb je wel een probleempje. Haver bevat namelijk geen gluten. Begin je met koud vet en koud water, zoals ik als eerste probeerde (in navolging van scone recepten), dan kan je water toevoegen zoveel je wilt om een plakkerig deeg te krijgen, zodra het de pan ingaat en het verbindende water verdampt, houd je slechts kruimels en stukjes bannock over. Ook eerst wat op laten stijven in de koelkast helpt niet. Haalt je het weer uit de koelkast dan is het toch weer heel erg kruimelig geworden. En het in de pan omdraaien van de als vanzelf al in stukken gebroken bannock – om de andere kant te bruinen – levert dan alleen maar nog meer kruimels en stukken op.

Het te kruimelig zijn hebben veel recepten opgelost door evenveel tarwebloem als havermout te gebruiken. En inderdaad, dat levert een mooie stevige ronde bannock op, vaak goudbruin, maar wel door de tarwebloem met gluten. Het is echter niet meer de authentieke Schotse bannock van de middeleeuwen.

Als bannock is ontstaan in het noorden van de Britse eilanden dan is boter een voor de hand liggende vorm van vet om te gebruiken, al zullen ze ook lard en suet hebben gebruikt. Geen idee of er voldoende dieren werden geslacht om de voorraad dierlijk vet op peil te houden. Wol, melk en eieren, daar heb je levende dieren voor nodig. Olie van planten, daar is het klimaat niet echt geschikt voor. Schoon water hebben ze in Schotland wel genoeg, ze maken er nu nog whisky mee.

De oplossing om de bannocks van havermout heel te houden is ze kleiner te maken dan je een bannock van gerst of tarwe zou maken. En dan warm vet en heet water te gebruiken. Dan blijft een bannock heel. Hier bannocks van havermout gemaakt, elk 10 centimeter in diameter en 1 centimeter hoog.

Nog niet opeten (voor 2 kleine bannocks)

• 125 gram havermoutvlokken
• 25 gram ongezouten roomboter
• ± 60 milliliter water
• snufje zout

Aan het werk

Heb je wat grovere havermout maak het dan fijner in een blender. Hou een klein beetje van de havermout apart.

Smelt de boter in een pannetje zonder dat het bruin wordt. Doe de havermout in een kom en meng er de zout en boter doorheen.

Verhit water tot het heet is. Voeg net zoveel water toe aan de havermout tot het een plakkerig deeg is, maar niet waterig. Door het hete water begint het gaarproces al meteen.

Verdeel het deeg in 2 stukken. Bebloem een werkblad en druk het deeg rustig in een platte rondjes met een diameter van ongeveer 10 centimeter en een hoogte van 1 centimeter. Strooi op de bovenkanten de helft van het achtergehouden havermout. Even aandrukken. Draai de rondjes om en leg ze in de koekenpan. Bestrooi dan de nieuwe bovenkanten met het restant havermout, weer even licht aandrukken.

Bakken in een hete koekenpan op matig vuur. Elke kant zo’n 8 minuten tot het een bruin kleurtje heeft gekregen.

Resultaat

Voedzaam en lekker als ze nog warm zijn. Vooral voedzaam als ze koud zijn.

Als een soort van boterham te gebruiken door ze in 4 kwarten te snijden en met honing op te eten.

Variatie

Een bannock van gerst. Daar kan je meer grammen gerst voor gebruiken (met wel dezelfde hoeveelheden boter als bij havermout) voor een grotere bannock, want gerst bevat wel gluten. En dus blijft deze bannock gemakkelijk heel in een koekenpan.