Ken uw klassieken: 1600, slag bij Nieuwpoort. Bekend en makkelijk te onthouden jaartal in de geschiedenis van de Nederlanden. De Engelsen hebben ook een dergelijk jaartal: 1066, Battle of Hastings, een keerpunt in de Engelse geschiedenis. Hastings is nu een toeristische stad, voor een deel ingeklemd tussen de zee en steile kliffen.

De toppen van de kliffen zijn makkelijk te bereiken: per voet of toch maar per kabelbaantrein op een funicular, een kabelspoorweg. Er zijn er 2. De East Hill Cliff Railway is nu de steilste kabelspoorweg van het Verenigd Koninkrijk, met een hellingspercentage van 78% en een lengte van 81 meter. De West Hill Cliff Railway is 150 meter lang en heeft een hellingspercentage van 33%. Een gedeelte van de reis gaat daar door een tunnel. Alles voelt zeer authentiek Engels aan en dat imago wordt zorgvuldig in stand gehouden.

Bovenop 1 van de kliffen staat de ruïne van Hastings Castle. De bouw van dat kasteel, Hesteng ceastra, is te zien op waarschijnlijk het beroemdste borduurwerk ter wereld: het 70 meter lange en 50 centimeter hoge tapijt van Bayeux. Gemaakt in Engeland, waarschijnlijk een paar jaar na de slag. We weten ook dat het vanaf 1476 tot de inboedel van de kathedraal van Bayeux behoorde. Waar het tapijt tussentijds was, dat is onbekend.

Het tapijt vertelt als een soort stripverhaal de geschiedenis van de slag bij Hastings. Het tapijt hangt in het La Tapisserie de Bayeux museum in Bayeux, Normandië. Wij vonden het een hele belevenis om al slingerend langs het tapijt te lopen, 70 meter aan expressieve borduursels. Er wordt gedacht aan een nieuw museumgebouw en mogelijk wordt het tapijt in die bouwperiode uitgeleend aan Engeland. Dat is beloofd in 2018, maar ik ben benieuwd of het ook echt gaat gebeuren. Gaat Frankrijk echt een nationale schat uitlenen? Dat is zoiets als dat wij De Nachtwacht zouden uitlenen. Bovendien is de staat van het tapijt niet optimaal. Er zitten nogal wat scheuren in.

Met de kabelbaantrein weer naar beneden. Naar het strand. Het graafschap Sussex kent vele kiezelstranden en Hastings doet daar vrolijk aan mee. Als je op een Nederlands zandstrand al moeite hebt met lopen, moet je vooral eens een kiezelstrand proberen. In Hastings verplicht, anders kan je niet langs al die verschillende kleine, kleurrijke vissersboten lopen. Ze vormen samen de grootste vissersvloot ter wereld die vanaf een strand het water in wordt gelanceerd.

En ben je weer van het strand af, dan is het tijd om vis te eten, een Sussex smokie, traditioneel gemaakt van gerookte schelvis. De schellen van schelvis vallen namelijk makkelijk uiteen, waardoor het simpel in een ramekin – als voorgerecht – of in een ovenschotel – voor zeg 10 of meer porties in een kroeg – kan worden verwerkt.

Een Sussex-achtige smokie, gerookte vis met een saus. Het is een strandmaaltijd, lekker ook, maar de presentatie is wel wat grof. We gaan daarom ook vol voor de smaak en niet voor een verfijnde presentatie.

Regelmatig zit er ook prei in een volledige Sussex smokie maaltijd. Vaak wordt dan de ui weggelaten. Hier wel ui gebruikt. En in tegenstelling tot op het strand en in de kroegjes, de ingrediënten wat meer los van elkaar gepresenteerd.

Schelvis is in Nederland een ondergewaardeerde witvis. Het is wel te krijgen, maar in veel mindere mate dan bijvoorbeeld kabeljauw, waar we via het Hanzeverbond al veel langer bekend mee zijn. Maar het is tenminste te verkrijgen. Dat is anders bij gerookte schelvis.

Gerookte schelvis is als smoked haddock in elke stad van Engeland en Schotland wel te krijgen. In Nederland blijkbaar niet. We zijn van oudsher veel meer bekend met warm gerookte paling. Nu op paling vissen terecht stukken lastiger is geworden, zie je nu wel andere soorten gerookte vis gemeengoed worden.

In ons dorp hebben we een aantal goede vishandels. Maar of men is helemaal gespecialiseerd in verse vis of de gerookte vissoorten beperken zich tot de usual suspects in Nederland: gerookte makreel, zalm, spekbokking (haring), forel, sprot, heilbot en toch ook nog steeds paling. Via internet de verdere omgeving afgespeurd, maar dat viel niet mee qua resultaat. We moeten meer om traditioneel gerookte schelvis vragen bij de viswinkels!

Geen gerookte schelvis, wat nu? Vis eten bij een kiezelstrand gaat in Nederland sowieso niet lukken. En zo goed als de smaak- en omgevingsbeleving toen was in Hastings, is hier ook onhaalbaar. Kunnen we dan met gewone schelvis toch een Sussex smokie simuleren?

Traditioneel wordt schelvis gepekeld in gezouten water en krijgt het een geelachtig kleurtje boven houtvuur. Tegenwoordig gaat het veelal machinaal en komt er regelmatig een kleurstof aan te pas. Rookaroma of -poeder toevoegen, daar ben ik geen fan van. Je kunt rookbier als vloeistof nemen in plaats van alleen melk. De rooksmaak trekt dan in de schelvis, waar bij een Sussex smokie de rooksmaak juist in het vocht trekt. In totaal moeten we in de buurt kunnen komen zou je denken, maar het resultaat viel tegen. Dan maar een andere vissoort, wel gerookt.

En wel een koudgerookte haring. Toegestaan, want nu geïnspireerd door de jaarlijkse Hastings Herring Fair, waar ze onder andere vieren dat de vloot van Hastings al ruim 400 jaar op haringvangst gaat.

Hier de essentie van een Sussex smokie nagemaakt, gerookte vis met saus. Niet met de traditionele kaassaus, dat dan weer niet. Nu is Sussex smokie een vrij bleek gebeuren. Wat meer kleur aangebracht door rode ui te nemen, en dan nog warme tomatenstukjes toegevoegd, als een soort van lekkere garnering. Ook de laurierbladeren heb ik in Sussex, qua smaak niet in een smokie kunnen ontdekken: een eigen toevoeging.

Nog niet opeten (voor 2 personen)

• ± 200 gram gerookte vis, bijvoorbeeld haringfilet
• 200 gram rode aardappelen
• 1 grote rode ui
• 1 grote trostomaat
• 1 eetlepel bloem
• 100 milliliter melk
• 75 milliliter room
• 2 laurierbladeren
• 50 gram ongezouten roomboter
• vers gemalen zwarte peper

Aan het werk

Maak de aardappelen schoon en verwijder lelijke plekken en ogen; niet schillen. Snij ze in blokjes en kook ze in 10 minuten gaar. Pureer de aardappelen. Een flinke klont roomboter er doorheen roeten.

Bak intussen een in ringen gesneden ui 10 minuten in boter.

Neem een pan met dikke bodem waar de vis net in past. Er moet daarna zoveel vloeistof in de pan dat de vis net onder staat. Voeg de laurierbladeren toe en breng de melk en de room aan de kook. Daarna de vloeistof tegen de kook aanhouden, zonder dat kookt. Leg de vis erin en pocheer deze in 10 minuten.

Haal de vis uit de pan.

Voeg een eetlepel bloem toe aan het melk/room mengsel. Het zal al snel geen vloeistof meer zijn. Net zo lang kleine hoeveelheden melk toevoegen tot je tevreden bent over de dikte van de saus. Het lijkt op een bechamelsaus, maar er zit geen boter in en de volgorde van de ingrediënten toevoegen is ook net andersom.

Voeg de tomatenstukjes toe en laat ze in korte tijd warm worden. Verder op smaak brengen met vers geraspte zwarte peper.

Verdeel de aardappelpuree op een deel van de borden. Snij de haringen in de lengte doormidden. Leg de visdelen een beetje scheef en gedeeltelijk op de aardappelpuree. Verdeel er de ui tussen de uiteinden van de visdelen. Verdeel de niet-bechamelsaus over een deel van de vis dat op de puree ligt en het bord.

Direct serveren.

Resultaat

Sussex smokie gemaakt met een andere vis, hier gerookte haringfilet. 4 verschillende smaken op het bord: gerookte vis, een bechamel-achtige saus met rook- en lauriersmaak en met tomaten, romige aardappelpuree en zachte rode uien.

Als je bijvoorbeeld geraspte Cheddar in de saus laat smelten, kom je nog dichter bij een Sussex smokie.

Gedachte

Dat we maar weer snel gerookte haddock kunnen gaan eten in Groot-Brittannië.

Variatie

Neem per persoon 40 gram boerenkaas, fijngeraspt, en verdeel die over de saus. Even onder de gril tot er een mooi goudbruin korstje op zit.